Dochody z działalności gospodarczej są opodatkowane podatkiem według skali, chyba że podatnik wybierze opodatkowanie podatkiem liniowym lub ryczałtem od przychodów ewidencjonowanych.
Dokonany wybór sposobu opodatkowania dotyczy również lat następnych, chyba że w kolejnych latach podatnik w terminie do 20. dnia miesiąca następującego po miesiącu, w którym został osiągnięty pierwszy przychód z tytułu działalności gospodarczej w roku podatkowym, złoży zawiadomienie o rezygnacji z tego sposobu opodatkowania, wskazując nową formę opodatkowania.
I właśnie teraz, a dokładnie do 20 lutego 2023 r. przedsiębiorcy prowadzący jednoosobową działalność gospodarczą oraz wspólnicy spółek osobowych, którzy uzyskali przychód z działalności gospodarczej w styczniu 2023 r., mogą zmienić formę opodatkowania. Jeśli taki pierwszy przychód w 2023 r. zostanie osiągnięty dopiero w lutym lub w kolejnych miesiącach – zmiany będą mogli dokonać do 20-go dnia miesiąca następującego po miesiącu, w którym został osiągnięty ten pierwszy przychód.
Oświadczenie o wyborze formy opodatkowania
Wyboru formy opodatkowania dokonuje się poprzez wpisanie tego oświadczenia we wniosku składanym w CEIDG lub poprzez złożenie pisemnego oświadczenia właściwemu naczelnikowi urzędu skarbowego.
Wpływ powrotu do rozliczenia według skali podatkowej od 1 lipca 2022 r. na obowiązującą formę opodatkowania w 2023 roku
Podatnicy, którzy w związku z wejściem w życie ustawy z 9 czerwca 2022 r. o zmianie ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych oraz niektórych innych ustaw, zdecydowali się zmienić od l lipca 2022 r. dotychczas obowiązującą ich formę opodatkowania, czyli podatek liniowy lub ryczałt na zasady ogólne, muszą mieć na uwadze to, że wybór skali podatkowej dotyczy także lat następnych, chyba że na kolejny rok zgłoszą inną formę opodatkowania. Oznacza to, że jeśli nie chcą pozostać przy rozliczeniu według skali w 2023 r., muszą dokonać zmiany.
Co należy brać pod uwagę wybierając formę opodatkowania?
Niewątpliwie najważniejszą kwestią przy wyborze formy opodatkowania jest wysokość oczekiwanych przychodów i kosztów, przy czym trzeba wyraźnie zaznaczyć, że wartości te mają charakter przyszły, niepewny. Zawsze może okazać się, że dojdzie do znacznych wahań w tym zakresie i np. w istotny sposób wzrosną przychody, zaś koszty pozostaną na niezmienionym poziomie. Nie bez znaczenia jest także to, do jakich ulg podatnik ma prawo, a także, czy ma możliwość wspólnego rozliczenia z małżonkiem lub jako osoba samotnie wychowująca dziecko.
Brak prawa do podatku liniowego lub ryczałtu
Zgodnie z postanowieniami art. 9a ust. 3 ustawy o PIT, jeżeli podatnik, który wybrał podatek liniowy, uzyska z działalności gospodarczej prowadzonej samodzielnie lub z tytułu prawa do udziału w zysku spółki niebędącej osobą prawną przychody ze świadczenia usług na rzecz byłego lub obecnego pracodawcy, odpowiadających czynnościom, które podatnik lub co najmniej jeden ze wspólników wykonywał lub wykonuje w roku podatkowym – w ramach stosunku pracy lub spółdzielczego stosunku pracy, podatnik ten traci w roku podatkowym prawo do opodatkowania w sposób określony w art. 30c i jest obowiązany do wpłacenia zaliczek od dochodu osiągniętego od początku roku, obliczonych przy zastosowaniu skali podatkowej oraz odsetek za zwłokę od zaległości z tytułu tych zaliczek.
Jeszcze bardziej rygorystyczny zapis jest w ustawie o zryczałtowanym podatku dochodowym od niektórych przychodów osiąganych przez osoby fizyczne, a dokładniej w art. 8 ust. 3, gdzie postanowiono, że jeżeli podatnik prowadzący działalność samodzielnie lub w formie spółki, który wybrał opodatkowanie w formie ryczałtu od przychodów ewidencjonowanych, uzyska z tej działalności przychody ze sprzedaży towarów handlowych lub wyrobów lub ze świadczenia usług na rzecz byłego lub obecnego pracodawcy, odpowiadających czynnościom, które podatnik lub co najmniej jeden ze wspólników:
- 1) wykonywał w roku poprzedzającym rok podatkowy lub
- 2) wykonywał lub wykonuje w roku podatkowym
– w ramach stosunku pracy lub spółdzielczego stosunku pracy, podatnik ten traci w roku podatkowym prawo do opodatkowania w formie ryczałtu od przychodów ewidencjonowanych i, poczynając od dnia uzyskania tego przychodu do końca roku podatkowego, opłaca podatek dochodowy na ogólnych zasadach.
Jak widać, w tym wypadku pod uwagę brany jest nie tyko bieżący rok, czyli 2023, ale również 2022. Tak więc w odniesieniu do przedsiębiorców świadczących usługi na rzecz swego byłego pracodawcy, mogą oni wybrać ryczałt na 2023 r., jeśli współpraca ta zakończyła się nie później niż 31 grudnia 2021 r.
Podstawowe pojęcia – przychody i koszty uzyskania przychodów
W przypadku wyboru opodatkowania istotne znaczenie ma pojęcie przychodu. Przychód jest bowiem rozliczany zarówno przez podatników, którzy obliczają dochód z działalności gospodarczej, czyli opodatkowanych według skali podatkowej czy podatku liniowego, jak i tych, którzy zdecydowali się na ryczałt od przychodów ewidencjonowanych. Istotne jest więc to, co należy traktować jako przychód oraz jaka jest data uzyskania tego przychodu.
Przychody z działalności gospodarczej
Zgodnie z treścią art. 14 ust. 1 ustawy o PIT, za przychód z działalności gospodarczej uważa się kwoty należne, choćby nie zostały faktycznie otrzymane, po wyłączeniu wartości zwróconych towarów, udzielonych bonifikat i skont. U podatników dokonujących sprzedaży towarów i usług opodatkowanych podatkiem od towarów i usług za przychód z tej sprzedaży uważa się przychód pomniejszony o należny podatek od towarów i usług. Inne rodzaje przychodów, np. różnice kursowe czy odszkodowania za szkody dotyczące składników majątku związanych z prowadzoną działalnością gospodarczą, są zaś wymienione w art. 14 ust. 2 ustawy o PIT.
Na uwadze należy mieć także treść art. 14 ust. 1c, który odnosi się do daty powstania przychodu. I tak, za tę datę uważa się, z pewnymi zastrzeżeniami, dzień wydania rzeczy, zbycia prawa majątkowego lub wykonania usługi, albo częściowego wykonania usługi, nie później niż dzień wystawienia faktury albo uregulowania należności. Pierwszy z tych wyjątków dotyczy usług rozliczanych w okresach rozliczeniowych. Jeśli więc strony ustalą, że usługa jest rozliczana w okresach rozliczeniowych, za datę powstania przychodu uznaje się ostatni dzień okresu rozliczeniowego określonego w umowie lub na wystawionej fakturze, nie rzadziej niż raz w roku.
Koszty uzyskania przychodów
Ustalając koszty uzyskania przychodów, podatnik musi mieć na uwadze treść art. 22 ust. 1 ustawy o PIT, zgodnie z którym kosztami tymi są koszty poniesione w celu osiągnięcia przychodów lub zachowania albo zabezpieczenia źródła przychodów, z wyjątkiem kosztów wymienionych w art. 23.
Stawki podatku według skali oraz podatku liniowego
W obu wypadkach podstawą opodatkowania jest dochód, czyli różnica między przychodami a kosztami ich uzyskania.
Wysokość podatku według skali wskazana jest w art. 27 ust. 1 ustawy o PIT. Przy podstawie obliczenia podatku (czyli dochodzie) do 120 tys. zł, podatek ten wynosi 12 proc. minus kwota zmniejszająca podatek 3,6 tys. zł, zaś od podstawy ponad 120 tys. zł jest to 10 800 zł + 32 proc. nadwyżki ponad 120 tys. zł.
Podatnicy, którzy wybrali podatek liniowy, zgodnie z art. 30c ust. 1 ustawy o PIT, opłacają podatek, który wynosi 19 proc. podstawy obliczenia podatku.
Ryczałt
Podstawą opodatkowania jest przychód, pomniejszony jedynie o opłacone składki na ubezpieczenie społeczne oraz 50 proc. składki zdrowotnej. Stawki ryczałtu są wymienione w art. 12 ustawy o ryczałcie i podkreślić należy, że są one bardzo zróżnicowane. Tytułem przykładu można wskazać, że przychody osiągane w zakresie wolnych zawodów są opodatkowane stawką 17 proc., zaś przychody z działalności gastronomicznej, z wyjątkiem przychodów ze sprzedaży napojów o zawartości alkoholu powyżej 1,5 proc. są opodatkowane stawką 3 proc.
Każdy przedsiębiorca, który świadczy usługi lub dokonuje dostawy towarów, musi liczyć się z tym, że jego działalność może być opodatkowana różnymi stawkami. Stawka zależy bowiem od rodzaju tych usług, a dokładniej od klasyfikacji PKWiU. Tak więc np. przedsiębiorca świadczący usługi budowlane, który co do zasady stosuje ryczałt 5,5 proc., w sytuacji, gdy wykona usługi konserwacyjne, do tych konkretnych usług będzie musiał zastosować stawkę 8,5 proc. Jeśli zaś dodatkowo wykona np. przegląd elektryczny czy gazowy, wówczas przychody z tego tytułu będą opodatkowane 14-proc. ryczałtem.
Ważne: Porównując formy opodatkowania, pod uwagę należy brać również obciążenie składką zdrowotną i to, czy może ona rozliczona w kosztach uzyskania przychodów lub odliczona od przychodu lub dochodu.
W przypadku podatników, którzy wybrali podatek według skali ,składka wynosi 9 proc. od dochodu i nie jest ani kosztem uzyskania przychodów, ani nie jest odliczana od dochodu. Jeśli zaś wybrali podatek liniowy, składka ta wynosi 4,9 proc. od dochodu i może być albo kosztem uzyskania przychodów albo być odliczana od dochodu – w wysokości nieprzekraczającej w roku podatkowym 10 200 zł.
W obu wypadkach składka ta nie może być jednak niższa niż 9 proc. minimalnego wynagrodzenia za pracę. W związku z dwukrotną zmianą tego wynagrodzenia (od 1 stycznia: 3490 zł, zaś od 1 lipca: 3600 zł), składka zdrowotna nie będzie mogła być niższa niż:
- 314,10 zł – od 1 stycznia do 30 czerwca 2023 roku,
- 324,00 zł – od 1 lipca do 31 grudnia 2023 roku.
Podstawa prawna:
- ustawa z 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych (tekst jedn. Dz.U. z 2022 r., poz. 2647 ze zm.)
- ustawa z 20 listopada 1998 r. o zryczałtowanym podatku dochodowym od niektórych przychodów osiąganych przez osoby fizyczne (tekst jedn. Dz.U. z 2022 r., poz. 2540 ze zm.)