Zgodnie z art. 734 par. 1 kodeksu cywilnego przez umowę zlecenia przyjmujący zlecenie zobowiązuje się do dokonania określonej czynności prawnej dla dającego zlecenie, a jednocześnie, stosownie do stanowień art. 750 k.c., do umów o świadczenie usług, które nie są uregulowane innymi przepisami, stosuje się odpowiednio przepisy o zleceniu.
Zawierając umowę zlecenia, trzeba mieć na uwadze to, czy rzeczywiście umowa ta ma charakter zlecenia, tj. czy nie są wypełnione przesłanki art. 22 par. 1 kodeksu pracy, zgodnie z którym przez nawiązanie stosunku pracy pracownik zobowiązuje się do wykonywania pracy określonego rodzaju na rzecz pracodawcy i pod jego kierownictwem oraz w miejscu i czasie wyznaczonym przez pracodawcę, a pracodawca – do zatrudniania pracownika za wynagrodzeniem.
Wynagrodzenie
Zgodnie z art. 735 par. 1 i 2 k.c., jeżeli ani z umowy, ani z okoliczności nie wynika, że przyjmujący zlecenie zobowiązał się wykonać je bez wynagrodzenia, za wykonanie zlecenia należy się wynagrodzenie. Jeżeli nie ma obowiązującej taryfy, a nie umówiono się o wysokość wynagrodzenia, należy się wynagrodzenie odpowiadające wykonanej pracy. Mimo iż umowa zlecenia co do zasady może zawierać dowolne postanowienia, zgodnie z wyrażoną w art 353(1) k.c. zasadą swobody umów, zgodnie z którą strony zawierające umowę mogą ułożyć stosunek prawny według swego uznania, byleby jego treść lub cel nie sprzeciwiały się właściwości (naturze) stosunku, ustawie ani zasadom współżycia społecznego, to jednak na uwadze należy mieć to, że zgodnie z art. 8a ust. 1 ustawy z 10 października 2002 r. o minimalnym wynagrodzeniu za pracę, w przypadku umów zlecenia wysokość wynagrodzenia powinna być ustalona w umowie w taki sposób, aby wysokość wynagrodzenia za każdą godzinę wykonania zlecenia lub świadczenia usług nie była niższa niż wysokość minimalnej stawki godzinowej. Od 1 stycznia 2023 r. wynosi ona 22,80 zł, zaś od 1 lipca 2023 r. – 23,50 zł.
Przyjmujący zlecenie lub świadczący usługi nie może zrzec się prawa do wynagrodzenia w wysokości wynikającej z wysokości minimalnej stawki godzinowej albo przenieść prawa do tego wynagrodzenia na inną osobę. Wypłaty wynagrodzenia w wysokości wynikającej z wysokości minimalnej stawki godzinowej dokonuje się w formie pieniężnej.
Zleceniodawcy nie zawsze pamiętają o treści art. 8a ust. 6 ustawy o wynagrodzeniu minimalnym, który stanowi, że w przypadku umów zawartych na czas dłuższy niż 1 miesiąc, wypłaty wynagrodzenia w wysokości wynikającej z wysokości minimalnej stawki godzinowej dokonuje się co najmniej raz w miesiącu.
Wstępne badania lekarskie i szkolenie BHP
Co do zasady zleceniodawca nie ma obowiązku kierowania zleceniobiorcy na badania profilaktyczne przeprowadzane przez lekarza medycyny pracy ani na szkolenie BHP. Musi mieć on jednak na uwadze postanowienia art. 304 par. 1 k.p., zgodnie z którym pracodawca jest obowiązany zapewnić bezpieczne i higieniczne warunki pracy, o których mowa w art. 207 par. 2 k.p., osobom fizycznym wykonującym pracę na innej podstawie niż stosunek pracy w zakładzie pracy lub w miejscu wyznaczonym przez pracodawcę, a także osobom prowadzącym w zakładzie pracy lub w miejscu wyznaczonym przez pracodawcę na własny rachunek działalność gospodarczą.
Jak widać, w przepisie tym jest mowa wyłącznie o zapewnieniu bezpiecznych warunków, a nie konieczności kierowania zleceniobiorcy na badania profilaktyczne oraz szkolenia BHP. Warto tu jednak mieć na uwadze stanowisko Państwowej Inspekcji Pracy zawarte w Informatorze dla Pracodawców pt. ,,ABC BPH” (źródło: https://www.pip.gov.pl/pl/f/v/210554/ABC%20BHP%202019%20INTERNET.pdf). Czytamy w nim: ,,W przypadku osób zatrudnionych na podstawie umów cywilnoprawnych, w tym osób prowadzących w zakładzie pracy lub w miejscu wyznaczonym przez pracodawcę (przedsiębiorcę) na własny rachunek działalność gospodarczą, decyzję o zapewnieniu im szkoleń należy podjąć uwzględniając rodzaj wykonywanej przez nich pracy i stopień zagrożeń z nią związanych. Regułą jest, że jeżeli rodzaj wykonywanej pracy, stopień zagrożeń związanych z warunkami pracy lub przebiegiem procesów jest tak znaczny, że wskazane jest, aby nawet do doraźnego wykonywania tych prac lub przebywania w tych warunkach były dopuszczane wyłącznie osoby fizyczne przeszkolone w zakresie bhp, to pracodawca (przedsiębiorca) może wymagać od osoby, z którą zawiera umowę cywilnoprawną, poddania się szkoleniu w tym zakresie.”
Forma umowy zlecenia
Z uwagi na to, że przepisy dotyczące umowy zlecenia nie nakazują zawarcia jej w jakiejś konkretnej formie, to zgodnie z art. 73 i nast. k.c. umowa ta może być zawarta w formie:
- pisemnej,
- elektronicznej,
- dokumentowej (np. w wyniku wymiany korespondencji mailowej),
- ustnej.
Na uwadze należy mieć jednak to, że jeśli umowa została zawarta w formie ustnej, mogą być trudności dowodowe w razie sporu stron. Ponadto zgodnie z treścią art. 8b ust. 3 ustawy o wynagrodzeniu minimalnym, jeżeli umowa nie została zawarta z zachowaniem formy pisemnej, elektronicznej lub dokumentowej, przedsiębiorca albo inna jednostka organizacyjna, przed rozpoczęciem wykonania zlecenia lub świadczenia usług, potwierdza przyjmującemu zlecenie lub świadczącemu usługi w formie pisemnej, elektronicznej lub dokumentowej ustalenia co do sposobu potwierdzania liczby godzin wykonania zlecenia lub świadczenia usług, a w przypadku braku takiego potwierdzenia przepis ust. 2 stosuje się odpowiednio. Wskazany ust. 2 stanowi zaś, że w przypadku gdy strony w umowie nie określą sposobu potwierdzania liczby godzin wykonania zlecenia lub świadczenia usług, przyjmujący zlecenie lub świadczący usługi przedkłada w formie pisemnej, elektronicznej lub dokumentowej informację o liczbie godzin wykonania zlecenia lub świadczenia usług, w terminie poprzedzającym termin wypłaty wynagrodzenia.
ZUS i składki ubezpieczeniowe
Co do zasady, każdy zleceniobiorca musi zostać zgłoszony do ubezpieczeń społecznych i zdrowotnych. Wyjątek dotyczy uczących się osób do 26 roku życia, które nie podlegają żadnemu z tych ubezpieczeń oraz pozostałych osób, ale takich, które z tytułu uzyskiwania przychodów z umowy o pracę lub umowy zlecenia zawartej z innym zleceniobiorcą, mają opłacane składki na ubezpieczenie społeczne od podstawy wynoszącej co najmniej tyle, ile w danym okresie wynosi minimalne wynagrodzenie za pracę (tj. od 1 stycznia 2023 r. – 3490 zł, zaś od 1 lipca 2023 r. – 3600 zł).
PPK czyli Pracownicze Plany Kapitałowe
Zleceniobiorcy mogą mieć odprowadzane składki do PPK, czyli Pracowniczych Planów Kapitałowych, o których mowa w ustawie z 4 października 2018 r. o pracowniczych planach kapitałowych, jeśli tylko są zgłoszeni do ubezpieczenia społecznego i jednocześnie nie złożyli podmiotowi zatrudniającemu deklaracji o rezygnacji z przynależności do PPK.
Podstawa prawna:
- art. 734 i nast. ustawy z 23 kwietnia 1964 r. Kodeks cywilny (tekst jedn. Dz.U. z 2022 r., poz. 1360 ze zm.)
- art. 207 i 304 ustawy z 26 czerwca 1974 r. Kodeks pracy (tekst jedn. Dz.U. z 2022 r., poz. 1510 ze zm.)