31 sierpnia 2023 roku weszły w życie istotne zmiany w zakresie podatku od czynności cywilnoprawnych. Jednak jak to zazwyczaj bywa, nowe przepisy przyniosły tyle samo wyjaśnień, co niejasności. Chociaż na pierwszy rzut oka zmiany wydają się pozytywne, to jednak nieścisłe skonstruowanie brzmienia przepisów mogło powodować wiele wątpliwości interpretacyjnych, a co za tym idzie – również błędów w stosowaniu prawa, co wiąże się z konsekwencjami podatkowymi. Dlatego w odpowiedzi na interpelację poselską Ministerstwo Finansów przedstawiło stanowisko, zgodnie z którym resort finansów, jak i organy podatkowe będą interpretować nowe przepisy.
Po zmianie przepisów, a więc od 31 sierpnia, obowiązuje nowe zwolnienie w podatku od czynności cywilnoprawnych. W myśl tego, zwolniona z PCC jest sprzedaż, której przedmiotem jest prawo własności lokalu mieszkalnego stanowiącego odrębną nieruchomość, prawo własności budynku mieszkalnego jednorodzinnego, spółdzielcze własnościowe prawo do lokalu dotyczące lokalu mieszkalnego albo domu jednorodzinnego, jeżeli kupującym jest osoba fizyczna lub osoby fizyczne, którym w dniu sprzedaży i przed tym dniem nie przysługiwało żadne z tych praw ani udział w tych prawach, chyba że udział ten nie przekracza lub nie przekraczał 50 proc. i został nabyty w drodze dziedziczenia.
O ile w zakresie początkowego brzmienia przepisów nie ma wątpliwości, to wyłączenie w postaci stwierdzenia „(…) którym w dniu sprzedaży i przed tym dniem nie przysługiwało żadne z tych praw ani udział w tych prawach, chyba że udział ten nie przekracza lub nie przekraczał 50 proc. i został nabyty w drodze dziedziczenia” może już budzić wątpliwości. Dlatego też jeden z posłów zwrócił się z interpelacją poselską do ministra finansów, w której spytał, czy przepis o maksymalnej wysokości 50 proc. udziału w nieruchomości nabytej w drodze dziedziczenia ma dotyczyć wyłącznie udziału w jednej nieruchomości. Zostało też postawione drugie pytanie, mające związek z pierwszym – czy zwolnienie przysługuje także osobom, które mają lub miały udziały w co najmniej dwóch nieruchomościach, a łączna suma ich udziałów nie przekracza 50 proc.?
Samo brzmienie przepisu może sugerować, że w przypadku posiadania wcześniej np. dwóch nieruchomości nabytych w drodze dziedziczenia, z których udział nabywającego w każdej z nich wynosi 30 proc. (czyli łącznie 60 proc., co powoduje, że przekroczony jest próg wskazany w ustawie – 50 proc.), to w takiej sytuacji podatnik byłby wyłączony z możliwości zastosowania zwolnienia z podatku od czynności cywilnoprawnych. A wiadomo, że jeśli chodzi o podatki, to jedno nieprecyzyjne brzmienie przepisu może prowadzić do wielu różnych interpretacji i rozstrzygnięć organów podatkowych w indywidualnych sprawach podatników.
Odnosząc się do zadanych pytań, Sekretarz Stanu Artur Soboń odpowiedział: „Odnosząc się do zgłoszonych wątpliwości podkreślenia wymaga, że odrębnie należy postrzegać każdy z udziałów, który posiada lub posiadał kupujący w lokalu lub budynku mieszkalnym, przed zakupem pierwszego mieszkania, o którym mowa w art. 9 pkt 17 ustawy o podatku od czynności cywilnoprawnych. W sytuacji posiadania udziałów w więcej niż jednej nieruchomości możliwym jest skorzystanie ze zwolnienia, o ile udział w każdej z nich nie przekracza 50 proc. i w całości został nabyty w drodze dziedziczenia. (…) W celu skorzystania ze zwolnienia bez znaczenia pozostaje liczba lokali, w których nabywca posiada udziały, pod warunkiem że żaden z nich nie przekracza 50 proc. i nabycie tych udziałów nastąpiło wyłącznie w drodze dziedziczenia.”.
Taka interpretacja przepisów jest bardzo korzystna dla podatników. Oznacza bowiem, że kupujący nieruchomość może posiadać udziały w nieokreślonej liczbie nieruchomości, pod warunkiem by udział w żadnej z nich nie przekraczał 50 proc., i – co bardzo istotne – został nabyty w drodze dziedziczenia.
Odpowiedź Ministerstwa Finansów na interpelację nr 44098 posła Dariusza Olszewskiego w sprawie zwolnienia z podatku od czynności cywilnoprawnych przy zakupie pierwszego lokalu lub budynku mieszkalnego